Kleszcze to ośmionogie pajęczaki z grupy roztoczy. W Polsce występuje około 25 gatunków kleszczy, a na całym świecie ponad tysiąc. Z badań wynika, że są one źródłem, niebezpiecznych dla zdrowia  ludzi i zwierząt, patogenów. W ostatnich latach populacja tych roztoczy niepokojąco  wzrosła, a co za tym idzie zwiększył się odsetek kleszczy zarażonych szkodliwymi drobnoustrojami. Stanowią więc realne zagrożenie dla naszego psa. W tej sytuacji warto przyjrzeć się bliżej temu pasażerowi na gapę.

Uwaga - kleszcz u psa!

Kleszcz żyje w klimacie umiarkowanym. Dorosły osobnik osiąga wielkość od 2,5 do 4,5 milimetra, jest zazwyczaj ciemnobrązowego koloru. Jego preferowanym siedliskiem są przede wszystkim: obrzeża lasów, leśne ścieżki lub polany z bujnymi trawami (w szczególności w lasach liściastych i mieszanych), a także zarośla z krzewami i wysoką trawą. Jednak obecnie kleszcze coraz częściej można spotkać w ogrodach lub parkach miejskich, gdzie czekają na żywicieli na krzakach, na spodniej stronie liści. Swoją sezonową aktywność rozpoczynają, gdy jest dostatecznie wilgotno, a temperatura w ciągu doby sięga powyżej 7°C. Dlatego inauguracja sezonu przypada na ogół na kwiecień, maj. Wtedy właśnie po zimowej hibernacji szukają żywiciela. Drugi sezonowy szczyt osiągają we wrześniu, zaraz po letnich upałach. Największą aktywność życiową wykazują w godzinach porannych oraz wieczornych.

Auć!

Kleszcz potrafi wyczuć swoją zdobycz z odległości ponad 18 metrów. Rozpoznaje ją po zapachu, ciepłocie ciała i wydychanym dwutlenku węgla. Specjalny organ, zwany organem Hallera, umożliwia mu dostrzeżenie w powietrzu najdrobniejszych cząsteczek zapachowych i substancji z wydychanego powietrza, a także drgań gruntu, ruchu powietrza, feromonów i zapachu potu. Po znalezieniu ofiary nie wbija się od razu w jej skórę. Aktywnie poszukuje miejsca, gdzie naskórek psa jest cieńszy, nieco wilgotny oraz lepiej ukrwiony. Po wkłuciu się w skórę może żerować na psie nawet kilka dni. Przez ten okres wypija około 2 ml krwi i nawet kilkukrotnie zwiększa swoje rozmiary.

Kleszcz u psa - jak usunąć?

Kleszcz u psa nigdy nie powinien być lekceważony. Pomimo swoich niewielkich rozmiarów jest niebezpieczny i może wywoływać groźne choroby. W Europie zidentyfikowano piętnaście odkleszczowych schorzeń. Z tego powodu warto po każdym spacerze uważnie sprawdzić skórę pupila, zwłaszcza w miejscach najbardziej narażonych na ukąszenia: na głowie, w okolicach szyi, miejsc łonowych oraz odbytu. W przypadku kiedy zauważymy, że kleszcz porusza się pomiędzy włosami lub już przywarł do skóry, należy natychmiast go usunąć.

Kleszcze wykształciły specjalny aparat gębowy, za pomocą którego wczepiają się w skórę ofiary, dlatego przy usuwaniu pasożyta u psa, należy zachować ostrożność. Nie wcieramy żadnych maści oraz tłuszczu, nie używamy też lakierów czy środków odkażających. Zastosowanie tych substancji może sprowokować kleszcza do aplikacji bakterii oraz wirusów w miejscu rany. Najlepiej go wykręcić, za pomocą specjalnej pęsety (tzw. kleszczołapki). W tym celu końcówkę pęsety należy wsunąć jak najbliżej skóry psa, następnie chwycić kleszcza i obrócić kilka razy wokół osi. Trzymając pajęczaka jak najbliżej skóry, należy zdecydowanym ruchem pociągnąć pęsetę ku górze. W sytuacji kiedy w skórze pupila pozostanie fragment kleszcza, warto skonsultować się z lekarzem weterynarii. Miejsce po ukąszeniu przemywamy wodą z detergentem i dezynfekujemy. Po wyciągnięciu kleszcza mogą pojawić się zmiany skórne w postaci: miejscowego zaczerwienienia i obrzęku. Objawy te, na ogół nie są niegroźne i znikają samoistnie po paru dniach. W trosce o zdrowie czworonoga warto jednak z uwagą obserwować jego zachowanie, aby nie przeoczyć objawów potencjalnego odkleszczowego schorzenia.

Niebezpieczne choroby przenoszone przez kleszcze.

Najczęściej występujące choroby odkleszczowe u psów to babeszjoza, borelioza, a także zapalenie mózgu. W pierwszym stadium tych schorzeń pojawiają się zazwyczaj: osłabienie, apatia, podwyższona temperatura ciała. Stan ten kojarzony jest często z przeziębieniem lub chwilową niedyspozycją, co w pewnym stopniu utrudnia szybkie rozpoznanie schorzenia. Warto więc zapoznać się z typowymi objawami tych chorób i uważnie obserwować pupila.

Babeszjoza to pasożytnicza choroba o ostrym przebiegu, która w przypadku braku leczenia kończy się śmiercią. Objawia się: wysoką temperaturą, astenią (stan osłabienia), anoreksją, niedokrwistością hemolityczną, zaburzeniami żołądkowo - jelitowymi, żółtaczką. Zauważalne są także: wzrost tętna i oddechów oraz ciemny mocz. Przebieg schorzenia może mieć charakter nagły. Zazwyczaj dochodzi do uogólnionego stanu zapalnego i uszkodzenia narządów wewnętrznych, w tym: wątroby, nerek oraz trzustki. Diagnozę stawia się w oparciu o wywiad, badanie kliniczne oraz badanie krwi.

Kolejną poważną chorobą odkleszczową jest borelioza. W licznych przypadkach w pierwszym etapie dochodzi do zapalenia stawów, które po kilku nawrotach mogą rozwinąć się w przewlekłe zapalenie okołostawowe. Pojawia się także gorączka, przejściowa kulawizna, obrzęk tkanki podskórnej oraz zaburzenia o podłożu neurologicznym. Sporadycznie mogą występować wymioty i powiększenie węzłów chłonnych (limfadenopatia). Rozpoznanie boreliozy oparte jest na badaniu krwi (skutecznym dopiero po 4 – 6 tygodniach od infekcji), połączonym z wywiadem oraz obserwacją objawów.

Odkleszczowe zapalenie mózgu jest chorobą, wywoływaną przez wirusy z grupy Alphavirus, z rodziny Flaviviridae. W przypadku tego schorzenia występują zazwyczaj charakterystyczne objawy neurologiczne takie jak: światłowstręt, zaburzenia równowagi, napady padaczkowe, zaburzenia zachowania, osłabienie tylnych kończyn, nadwrażliwość na bodźce zewnętrzne i bóle głowy.

W przypadku zaobserwowania podejrzanych objawów należy skonsultować się z lekarzem weterynarii Jeśli odkleszczowe schorzenia zostaną wykryte w odpowiednim czasie, na ogół można je całkowicie wyleczyć za pomocą antybiotyków lub sterydów. Wyjątek stanowi zapalenie mózgu, które niestety dosyć często nie rokuje dobrze.

Lepiej dmuchać na zimne

Najlepszym sposobem zapobiegania rozwojowi chorób odkleszczowych jest sprawdzanie sierści pupila po każdym spacerze. W ramach profilaktyki warto także stosować preparaty zabezpieczające psy przed niechcianymi gośćmi. Musimy jednak wziąć pod uwagę, że żaden z dostępnych na rynku środków nie daje stu procentowej ochrony. W ofercie preparatów zabezpieczających przed kleszczami znajdują się:

• krople do aplikacji bezpośrednio na skórę psa
• obroże nasączone roztworem odstraszającym pajęczaki
• aerozole do spryskiwania sierści
• tabletki doustne, które pomagają unieszkodliwić pasożyty od wewnątrz.

Środki te działają odstraszająco lub przyczyniają się do śmierci kleszcza w niedługim czasie od wczepienia się go w skórę psa i w konsekwencji minimalizują ryzyko zakażenia chorobami przenoszonymi przez te groźne pajęczaki. Bardzo ważne jest właściwe stosowanie wybranych preparatów, zgodnie z załączoną przez producenta instrukcją lub zgodnie ze wskazaniami lekarza weterynarii.

Warto pamiętać, że:

• Wczepione w skórę pupila kleszcze stają się dla niego groźne po 24 godzinach. Ponieważ dopiero po tym okresie wprowadzają bakterie do rany. Oznacza to, że jeśli szybko podejmiemy interwencję, podopieczny nie zostanie zakażony.
• Choroby odzwierzęce to infekcje, które w sposób naturalny przenoszą się ze zwierząt na ludzi. Potencjalnie kleszcze mają możliwość przenoszenia kilku odzwierzęcych patogenów. Oznacza to, że profilaktyka i zwalczanie kleszczy u psa umożliwia również ograniczenie ryzyka wystąpienia tej choroby u człowieka.